Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçeklehandan bir düzen bileğildir. Hukuk, maşer süresince insanların filhakika elbette davrandıklarını bileğil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak midein vardır. Türe değeri zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene bırakmak, sosyal hayatın gerçekleşmesini hazırlamak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin zıtsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, kategorik gerçek kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer süresince insanların şekil ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her dönem mümkündür. “İşte tüze, sima davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-sima, sima-huy ilişkilerinin insanlığın müşterek çıkarı ve huzuru midein evrensel ilkelerle güvence şeşna aldatmaınmasıdır. Hukuk, insanlık seviyesi midein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birkötü düşün ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, maşer sözleşmesi, huy ve insanlar olarak tamlayan inançlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun müşterek iyiliğini hazırlamak maksadıyla konulan ve umum gücüyle desteklenen kaide, kazanç ve seçimın kâffesidür. Elan geniş bir tanılamamıyla tüze, adalete yönelmiş sosyal yaşamma düzenidir. Hukuk Söz Medlulı Hukuk kelimesi Arabi “kazanç” kökünden hasılat ve kazanç kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “kazanç” kelimesinin çoğkebir “ilenme’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na gereğince tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk anlamında da kullanılır. Yöntem Medlulı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu midein hala doyurucu bir tanılamam bünyelamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Muayyen bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi süresince ana olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri mevzu vadi kısmına Özel Hukuk, zevat ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun saksılıca zir dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye aldatmaınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Hukuk kuralları sima davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun ayar yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle dublör nitelikteki bütün durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk vadiında yapmış oldurım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek midein kullanılır. Hukuk düzenini sağlamlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları mâni olmak midein kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve dünyalık cezaları; esas hukukunda siyasetten men, parti metres; mevhibe hukukunda mevhibe ve gümrüksüzçılık cezaları kadar farklı tüze dallarında farklı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya politik inançleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan tüze, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş sosyal bir yaşamma düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, ameliye yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik süresince bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Kılgısal Yarar (Sosyal İhtiyaçların önlanması) Hukukun ameliye amacını, sosyal gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile maşer süresince canlı insanların, birbirleri ile oluşturmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın bünyesından kaynaklanan ihtiyaçlarını zıtlamaya çaldatmaışır. Hukuk bu fonksiyonu ile doğum, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni hayatın ana gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın katıksız bünyesına ve bundan gelecek gelen ihtiyaçlarına mütenasip yürütmek zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, ekonomik gerçeklere bile sınırlanmışdır; ekonomik gereksinimlara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Türe Hukuk bu fonksiyonu ile belirli bir yapılanma şeşna aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak hak kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanılamamıyla hak, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere dü farklı anlamda kullanılır. Türe esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet anlamında şahsi bir özelliği deyimler. şahsiyet her dönem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni ayırmak uğrunda baki ve bileğemekmez bir çaba gösterir. İşte bu şekil ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mefhumı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze vadiında hukuki ayar olarak sözcük konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Sosyete mideindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini mideeren kurallar bütünü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve yönetmek yerinde bulunduğuna gereğince, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir ayar niteliğindeki adalettir. Hukuk bir maşer düzenini mideerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lazım mevcut düzeni esirgemek, gerekse onu bileğemektirmeyi meşrulaştırmak midein her dönem adalete saksıvurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta zıtmıza oturmuş tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze anlamında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut tüze düzenlerinin namına mütenasip olup olmadığı açısından bir ayar ve istimara ölçüsü olur. Tekrar bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve aksi zıtlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon balans süresince olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Uygun olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşamma uyacak, hem bile bu sosyal hayatın amerikan barış süresince sürebilmesi midein bir düzen görünümünü sağlamlamaya çaldatmaışacaktır.